Chân dung nhà văn Jane Austen. Ảnh: The Collector.

Năm 2025 đánh dấu sinh nhật lần thứ 250 của Jane Austen, một trong những tiểu thuyết gia vĩ đại của thời kỳ Nhiếp chính tại Anh. Bên cạnh tác phẩm Kiêu hãnh và định kiến đã quen thuộc với nhiều thế hệ độc giả tại Việt Nam, thế giới văn chương của Austen còn rộng lớn hơn thế. Dưới đây là chín tác phẩm giúp bạn đọc khám phá di sản của Jane Austen.

Tiểu thuyết Kiêu hãnh và Định kiến. Ảnh: Nhã Nam.

Cuốn sách phù hợp cho người lần đầu đọc sách của Jane Austen

Tác phẩm mở đầu hoàn hảo cho bất kỳ ai muốn bước vào thế giới của Austen chính là Kiêu hãnh và Định kiến. Xuất bản lần đầu năm 1813, tiểu thuyết này không chỉ là một câu chuyện tình lãng mạn mà còn là màn đấu trí sắc sảo giữa Elizabeth Bennet thông minh, mạnh mẽ và ngài Darcy kiêu hãnh, lạnh lùng. Những màn đối thoại dí dỏm, sắc bén giữa họ đã khiến tác phẩm này trở thành một trong những câu chuyện tình vĩ đại nhất mọi thời đại.

Tiểu thuyết Thuyết phục. Ảnh: Fahasa.

Cuốn sách sẽ khiến bạn rơi nước mắt

Nếu cần một câu chuyện chạm đến những nỗi niềm sâu kín, Thuyết phục là lựa chọn lý tưởng. Nhân vật Anne Elliot (27 tuổi) sống trong tiếc nuối vì từng từ chối lời cầu hôn của người mình yêu. Nhưng khi gặp lại chàng trai năm ấy, ngọn lửa trong tim cô chợt nhen nhóm lên. Liệu cô có thể tìm thấy hạnh phúc một lần nữa? Tác phẩm này dành cho những ai đã trải qua đủ thăng trầm để thấu hiểu những quyết định sai lầm và cơ hội thứ hai.

Tác phẩm Sandition. Ảnh: Amazon.

Cuốn sách khiến bạn nói về nó không ngừng

Trong các buổi thảo luận văn chương của Jane Austen, một cái tên thú vị để nhắc đến là Sanditon. Đây là tác phẩm dang dở mà nữ văn sĩ để lại khi bà qua đời ở tuổi 41. Với bối cảnh một khu nghỉ dưỡng ven biển mới nổi, tiểu thuyết khắc họa một xã hội đầy những kẻ đầu cơ, những người mắc chứng ám ảnh bệnh tật và những quý tộc chuyên quyến rũ phụ nữ. Dù chỉ có 11 chương, Sanditon vẫn thể hiện rõ nét bút pháp sắc sảo, hài hước của Austen và gợi mở về một kiệt tác tiềm năng nếu bà có thể hoàn thiện nó.

Cuốn sách Lý trí và Tình cảm. Ảnh: Fahasa.

Cuốn sách đưa bạn từ bất ngờ này đến bất ngờ khác

Đối với những ai muốn tìm một tác phẩm khác biệt so với Kiêu hãnh và định kiến, Lý trí và Tình cảm là lựa chọn đáng thử. Câu chuyện xoay quanh hai chị em Elinor và Marianne với hai tính cách đối lập: một người điềm tĩnh, lý trí, người kia lãng mạn, đầy cảm xúc. Nhà văn Austen khéo léo dẫn dắt người đọc đồng cảm với Marianne, nhưng rồi khiến họ nhận ra rằng hành động cảm tính quá mức có thể dẫn đến sai lầm. Trong khi đó, Elinor tưởng như lạnh lùng nhưng lại là nhân vật có nội tâm sâu sắc, mạnh mẽ hơn cả.

Tác phẩm Jane Austen’s Letters (Deirdre Le Faye). Ảnh: Amazon.

Cuốn sách khắc họa chân dung Jane Austen

Với những ai muốn hiểu rõ hơn về con người thật của nhà văn Austen, Jane Austen’s Letters (Deirdre Le Faye) là một tác phẩm quý giá. Dù phần lớn thư từ gửi chị gái Cassandra đã bị đốt, những gì còn lại vẫn cho thấy tính cách hóm hỉnh, sắc sảo và đầy tinh tế của nữ văn sĩ. Từ những câu chuyện vụn vặt về thời tiết, bệnh tật gia đình cho đến những nhận xét sắc bén như: “Những bức chân dung hoàn hảo làm tôi phát bệnh và trở nên độc ác”. Nhà văn Austen trong những lá thư là một chân dung hoàn toàn khác – thực tế, thẳng thắn nhưng không kém phần cuốn hút.

Tác phẩm Mansfield Park. Ảnh: Penguin Random House.

Cuốn sách khiến bạn muốn đọc lại nhất

Bối cảnh của Mansfield Park có thể không lộng lẫy như Kiêu hãnh và định kiến, nhưng đây lại là tác phẩm sâu sắc nhất của tiểu thuyết gia Austen. Nhân vật chính, Fanny Price, lớn lên trong một gia đình quý tộc nhưng luôn bị xem thường. Cô lặng lẽ quan sát những trò chơi quyền lực và sự suy đồi của giới thượng lưu. Hiểu được những mặt tối, cô buộc phải giữ vững chính mình giữa những cám dỗ. Với Mansfield Park, nhà văn Austen gửi đến độc giả những suy nghĩ về các giá trị đạo đức và sức mạnh nội tâm của một con người.

Cuốn sách Lady Susan. Ảnh: Simon & Schuster.

Cuốn sách được viết bằng giọng châm biếm

Lady Susan là tiểu thuyết ngắn được viết dưới hình thức các lá thư. Tác phẩm mang đến một trong những nhân vật nữ ấn tượng nhất của Austen. Lady Susan Vernon, một góa phụ quyến rũ, thông minh, có khả năng thao túng đàn ông bằng sự duyên dáng và sắc sảo của mình. Những lá thư của bà được độc giả ví như một bữa tiệc ngôn ngữ đầy châm biếm, khiến bạn đọc vừa kinh ngạc vừa thích thú.

Tác phẩm Northanger Abbey. Ảnh: Simon & Schuster.

Cuốn sách khiến bạn cảm thấy như trẻ lại

Northanger Abbey là bức chân dung sinh động về tuổi trẻ khi một cô gái 17 tuổi ngây thơ nhưng giàu cảm xúc bước vào thế giới thượng lưu ở Bath. Catherine Morland, một cô gái lớn lên tại nông thôn, bị cuốn vào sự hào nhoáng của thành phố. Đó là các vũ hội lộng lẫy và vô số nhân vật phức tạp. Đọc Northanger Abbey là hành trình trải nghiệm sự hài hước tinh tế của nhà văn Jane Austen. Qua đó, độc giả sẽ có cảm giác trở về những rung động ngây thơ của tuổi trẻ.

Tác phẩm Emma. Ảnh: Alma Book.

Cuốn sách được ví như tuyệt tác

Theo từ The Guardian, Emma được đánh giá là tác phẩm hoàn hảo nhất của Austen. Với lối kể chuyện táo bạo khi để độc giả hoàn toàn theo góc nhìn của nữ chính, Austen tạo nên một câu chuyện đầy bất ngờ. Emma Woodhouse, người phụ nữ thông minh và giàu có, luôn tự tin vào khả năng mai mối của mình. Thế nhưng, cô liên tục mắc sai lầm. Chính điều này dẫn tới các tình huống dở khóc dở cười của Woodhouse. Cuốn tiểu thuyết này là một bức tranh hài hước về những ảo tưởng của con người với đỉnh cao là khoảnh khắc Emma nhận ra mình đã yêu từ lâu mà không hề hay biết.

Ảnh: onedio.co

Câu chuyện bước vào năm 1538, khi Suleiman Vĩ đại tự nhận mình là “lãnh chúa vĩ đại và người chinh phục toàn thế giới”. Dù không kiểm soát toàn bộ lãnh thổ toàn cầu, không thể phủ nhận tầm ảnh hưởng rộng lớn của Suleyman.

Kể từ khi lên ngôi 18 năm trước đó, ông đã tấn công Belgrade, Rhodes, phần lớn Hungary, Baghdad và nắm giữ quá nhiều cảng Địa Trung Hải đến nỗi không thể kể hết. Ông cũng chinh phục phần lớn Bắc Phi. Trong khi ông không chiếm được Vienna vào năm 1529 thì khi ngồi trên ngai vàng của mình ở Istanbul, ông gần như là lãnh chúa của tất cả nơi ông đã đi qua.

Chinh phục thế giới và tìm người thừa kế

Trong cuốn sách trước của mình, The Lion House, Christopher de Bellaigue đã ghi lại quá trình Suleiman lên nắm quyền một cách chi tiết, phong phú nhưng cũng rất phức tạp. Ở tác phẩm tiếp theo The Golden Throne, ông đưa câu chuyện sang giai đoạn tiếp theo khi vị vua có chiếc cổ thiên nga bắt đầu bảo vệ những thành quả của mình, khắc phục những thất bại trước đây (một phần của Hungary cần phải chiếm lại) và quan trọng nhất là chuẩn bị người thừa kế.

Tranh vẽ Suleiman trong một buổi cầu nguyện. Ảnh: Universal Art Archive/Alamy.

Không giống như Vua Henry VIII ở nước Anh xa xôi, Suleiman không thiếu con trai. Ông có năm người con trai từ hai người vợ khác nhau. Tuy nhiên, có một truyền thống tệ hại được lưu truyền trong hoàng gia: Một khi người thừa kế đã được chọn (không cần phải là người lớn nhất), chàng trai trẻ may mắn đó thường giết toàn bộ anh em còn lại và những người có khả năng thừa kế. Selim, cha của Suleiman, đã giết năm người cháu trai để đảm bảo sự lên ngôi suôn sẻ của chính con trai mình. Không có gì ngạc nhiên khi mọi người đều cảm thấy lo lắng khi Suleiman bước vào tuổi trung niên đầy vết sẹo chiến tranh.

The Golden Throne là một tác phẩm lịch sử được tường thuật tỉ mỉ, tuy nhiên, sử dụng giọng văn hư cấu chịu ảnh hưởng nhiều từ bộ ba tác phẩm Wolf Hall của Hilary Mantel. Sử dụng văn phong mô tả như thời hiện tại, độc giả của De Bellaigue như đang trải nghiệm một bộ phim với các nhân vật lịch sử sống động.

Tác phẩm ra mắt ngày 6/3 tới. Ảnh: Amazon.

Tác phẩm cũng đưa yếu tố con người vào những cảnh thường rất nhàm chán như những trận hải chiến bất tận, sự phức tạp của thế giới ngoại giao hay những hành động quanh co của một vị giáo hoàng đặc biệt.

Trong tay De Bellaigue, những tình tiết phức tạp này trở nên dễ hiểu và hấp dẫn theo cách riêng của chúng, thật ly kỳ. Để tăng thêm cảm giác rằng câu chuyện đang diễn ra theo thời gian thực, cuốn sách được chia thành năm “Màn” và mở đầu bằng danh sách diễn viên “Những nhân vật trong câu chuyện”.

Giống Mantel, De Bellaigue kể câu chuyện của mình bằng sự kết hợp giữa lối nói thông tục đương đại và những miêu tả tuyệt đẹp. Barbarossa, tên cướp biển tuần tra bờ biển Địa Trung Hải cho Suleiman là một “con quỷ khổng lồ có tóc hoa râm và hứng thú với tình dục”, Nữ hoàng Isabella của Hungary “không phải là người đầu óc rỗng tuếch như mọi người vẫn nói” hay người đứng đầu nhà Habsburg là “kẻ nói dối hàng loạt”. Những câu cách ngôn cũng rất hấp dẫn: “Chiến tranh là thời tiết”, “vào mùa hè, hắn là một tên khủng bố, vào mùa đông, hắn là một công chức” hay “xa xỉ không phải là an ninh. Thông tin mới là an ninh”.

“Cung đấu” thời kỳ Ottoman

Trong khi Suleiman thường ngồi trên một ngai vàng làm bằng vàng kiên cố thì tính mạng mong manh của con người vẫn nằm trong tính toán của ông. Ông chỉ sử dụng những người câm điếc làm thư ký mật để đảm bảo không có bí mật nào bị rò rỉ. Những cận thần được ông sủng ái là hoạn quan vì họ không thể tự nuôi mình thành một triều đại. Người già cũng được tận dụng. Khi một nhóm lính của Suleiman xông vào một nhà thờ trên đảo Lipari, điều đầu tiên họ làm là moi túi mật của những người già ẩn náu bên trong (mật được cho là có “nhiều hữu ích”).

Và dưới trướng Suleiman, câu chuyện tranh đấu quyền lực của hậu cung không là ngoại lệ. Nhiều người đàn ông, và đôi khi là phụ nữ, có thể đến từ một nơi xa xôi, đã vươn lên đỉnh cao bằng cách tự làm cho mình trở nên hữu ích.

Một trong những người thuộc diện này chính là vợ của sultan, Roxelana. Bà bị đưa từ Ba Lan đến Istanbul như một nô lệ và được gọi là Haseki của sultan, hay “người bạn đặc biệt”. Đại tể tướng Rustem, người cũng là con rể của hoàng đế nhưng có xuất thân là một người chăn lợn. Và còn Hassan, thống đốc hoạn quan của vùng Algiers, người xuất thân là dân chăn cừu Sardinia.

Trong khi The Golden Throne thuộc về thể loại phụ được gọi một cách vụng về là tiểu thuyết phi hư cấu, Christopher de Bellaigue đã phần nào giúp nó trở nên đặc biệt khi bám sát chặt chẽ vào các bản ghi chép đã viết, triển khai các kỹ năng của tiểu thuyết gia để đưa những dữ liệu từ kho lưu trữ trở nên sống động một cách lạ kỳ.

Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều cho biết trên mạng xã hội có một vài tài khoản đã “bịa ra những câu chữ đê tiện” và gán là thơ của ông.

Ông Thiều nói, việc phê phán, giễu cợt, nhạo báng tác phẩm của ông không mới. Thậm chí, việc này đã xảy ra hàng chục năm nay nhưng tác giả không bao giờ nói lại vì “đó là sự hiểu biết và văn hoá của mỗi người”.

Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều.

“Nhưng bịa đặt bẩn thỉu là trò đốn mạt nhất. Luật sư đã giúp tôi những việc cần thiết để làm việc với cơ quan chức năng”, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều khẳng định với phóng viên VietNamNet.

Theo tìm hiểu của phóng viên VietNamNet, đoạn thơ bị xuyên tạc có nội dung nói về chuyện ân ái với ngôn từ trần trụi, dung tục, từ đoạn thơ trường ca Lò mổ như sau: “Ngáp ngủ đã đêm qua/ Chửi tục đã đêm qua/ Gạ gẫm làm tình đã đêm qua/ Thì thào đã đêm qua/ Ngôn từ đã đêm qua”.

Những từ ngữ này mang tính hình tượng, thể hiện một cách mạnh mẽ cảm giác bế tắc và bức bối nhưng không phải là sự thô tục hay khiếm nhã.

Trường ca “Lò mổ”. Ảnh: Yên Nga.

Với 18 chương và tranh minh họa do chính tác giả vẽ, Lò mổ là bản cáo trạng đầy chất thơ về sự sống, cái chết và những phận đời chìm khuất. Tinh thần chủ đạo của Lò mổ bắt nguồn từ câu hỏi: “Đời sống tôi đang sống có thực sự là một đời sống?”. Qua hình ảnh lò mổ, nơi những con bò xếp hàng chờ chết, tác giả phản ánh hiện thực khắc nghiệt của xã hội – nơi quy luật sinh tồn đôi khi trở nên tàn nhẫn đến mức phi lý.

Nhà thơ Mai Văn Phấn nhận định: “Lò mổ thực sự là một tuyệt bút trong sự nghiệp văn chương của Nguyễn Quang Thiều. Những trường ca mà ông viết trước đây giờ đã ở lại lưng đèo, nhường lối cho những bước chân dũng mãnh của con tuấn mã phi lên tới đỉnh, đỉnh cao của sự sáng tạo”.

Trong khi đó, nhà thơ Bruce Weigl (Mỹ) – người dịch Lò mổ sang tiếng Anh chia sẻ, trường ca này là sự tượng trưng hình ảnh mạnh mẽ, đại diện cho một cử chỉ thi ca can đảm vì nó tự lập về mặt tinh thần, nó từ chối đầu hàng những yêu cầu của truyền thống và cho phép người đọc cảm nhận được thế giới trong hình thức gan góc nhất.