Chúng ta vẫn nghĩ rằng những tố chất vĩ đại của con người là bẩm sinh chứ chẳng phải thứ được trau dồi. Do vậy, chúng ta thường có xu hướng tôn vinh những học sinh có năng khiếu ở trường, những vận động viên có tài năng thiên phú, hoặc những thần đồng âm nhạc hiển lộ từ sớm. Tuy nhiên, trong cuốn sách Biến tiềm năng thành tài năng, giáo sư Adam Grant đã lật ngược vấn đề này và cho chúng ta thấy dẫu không phải thần đồng thì chúng ta vẫn có thể đạt được những điều vĩ đại.

Adam Grant cho biết: “Khi đánh giá tiềm năng, chúng ta mắc sai lầm chủ yếu khi tập trung vào điểm xuất phát, vào những khả năng có thể nhìn thấy tức thì. Trong một thế giới bị ám ảnh bởi tài năng bẩm sinh, chúng ta cứ cho rằng những người hứa hẹn nhất là những người nổi bật ngay lúc này. Nhưng những người đạt thành tích cao vốn có sự khác biệt rất lớn trong việc thể hiện những năng khiếu ban đầu. Nếu chúng ta đánh giá con người chỉ qua những gì họ có thể làm trong ngày đầu tiên thì tiềm năng của họ sẽ tiếp tục ở trong trạng thái bị chôn vùi”.

Sách Biến tiềm năng thành tài năng. Ảnh: HQ.

Bệ phóng cho chúng ta vươn lên

Với kinh nghiệm hơn 20 năm nghiên cứu, Adam Grant cho rằng sự phát triển không chỉ đòi hỏi tư duy mà còn cần nhiều thứ khác, trong đó có kỹ năng nhân cách, một thứ cực kỳ quan trọng nhưng thường bị lãng quên. Từng có thời gian, những kỹ năng nhân cách như tính chủ động, lòng quyết tâm, sự tò mò… bị xem nhẹ và được coi là những “kỹ năng mềm”. Thế nhưng, chính những kỹ năng nhân cách này sẽ quyết định các con người xử lý mọi vấn đề trong cuộc sống. Nó cũng là thứ giúp chúng ta sống đúng với những nguyên tắc và giá trị của mình.

Trong phần đầu của cuốn sách, Adam Grant giúp chúng ta khám phá những kỹ năng nhân cách cụ thể có thể làm bệ phóng cho chúng ta vươn lên những tầm cao hơn. Theo đó, nếu cơ hội không mở cửa, bạn vẫn có thể tự mở cho mình một cánh cửa thông qua việc học hỏi và rèn luyện. Nhưng học hỏi không thôi chưa đủ. Để đi được đường dài, đòi hỏi chúng ta phải có lòng can đảm để vượt qua vùng an toàn, có khả năng chịu được sự va vấp, có năng lực tiếp thu những thông tin đúng đắn, đồng thời phải biết thoải mái với chủ nghĩa không hoàn hảo. Tác giả nhấn mạnh rằng những người chấp nhận được cảm giác khó chịu và dám mắc sai lầm thường sẽ có cơ hội phát triển lớn hơn.

Trong sách, bạn sẽ học được nhiều điều thông qua các câu chuyện khác nhau, từ một võ sĩ quyền anh đã tự học nghề kiến trúc, một người phụ nữ thoát nghèo bằng khả năng siêu hấp thụ kiến thức, cho đến những người từng gặp khó khăn ở trường nhưng hiện nay lại được xếp vào hàng những người giỏi nhất thế giới… Họ không sinh ra với siêu năng lực vô hình mà hầu hết tài năng của họ đến từ quá trình học tập hoặc tự thân rèn luyện.

Nhưng nếu chỉ dựa vào kỹ năng nhân cách thì chưa đủ để đi được quãng đường xa. Muốn vượt qua những đỉnh cao cheo leo, chúng ta cần phải có sự hỗ trợ nâng đỡ từ nhiều nguồn. Sự hỗ trợ này chính là giàn giáo. Nó giúp ta xây dựng khả năng phục hồi để vượt qua những trở ngại có nguy cơ đàn áp và hạn chế sự phát triển của bản thân. Những giàn giáo này có thể đến từ gia đình, bạn bè, người hướng dẫn, và cả bản thân bạn.

Giáo sư Adam Grant. Nguồn: FN.

Cơ hội cho những nhân tài nở muộn

Trong phần hai của cuốn sách, Adam Grant hướng dẫn bạn xây dựng những giàn giáo để thúc đẩy bản thân. Bạn sẽ hiểu được vì sao chơi có chủ đích lại có thể ngăn ngừa sự nhàm chán và kiệt sức, hay nguyên nhân vì sao đôi khi đường vòng lại là cách hữu hiệu nhất để tiến về phía trước.

Trong phần này, chúng ta được giới thiệu một nhạc công đã xây dựng được cấu trúc tạm thời để khắc phục một khiếm khuyết vĩnh viễn, một huấn luyện viên đã giúp một vận động viên mờ nhạt trở thành ngôi sao, và một nhóm những người từng bị coi thường đã trở thành những sĩ quan da đen đầu tiên của nước Mỹ.

Nhìn chung, ngay cả khi sở hữu những kỹ năng nhân cách mạnh mẽ, thì không phải ai cũng có thể tránh khỏi tình trạng kiệt sức, nghi ngờ hoặc rơi vào trạng thái trì trệ. Lúc ấy, có thể bạn nghĩ rằng mình đã sa lầy hay đã thất bại, thế nhưng, “sự tiến bộ không chỉ nằm trong những đỉnh cao bạn chinh phục được, mà còn hiện hữu trong những thung lũng bạn đã vượt qua”.

Giải phóng những tiềm năng đang ẩn trong cộng đồng sẽ giúp chúng ta giảm thiểu nguy cơ mất đi những Einstein. Nguồn: Linkedin.

Trong phần ba của cuốn sách, Adam Grant tập trung vào việc xây dựng hệ thống để mở rộng cơ hội cho mọi người. Ông đã đưa ra nhiều ví dụ và cách thức để xã hội mở rộng cánh cửa cơ hội và giải phóng những tiềm năng đang ẩn trong cộng đồng.

Theo ông, nếu được thiết kế đúng cách, các hệ thống tuyển sinh và tuyển dụng có thể nhận ra tiềm năng của những nhân tài “nở muộn”, những người có triển vọng đường dài. Các hệ thống tổ chức và đội nhóm có thể nhận ra rằng những ý tưởng hay, không chỉ đến từ cấp trên mà còn có thể xuất phát từ các thành viên cấp dưới. Và các hệ thống giáo dục có thể mang đến cho những trẻ em xuất phát chậm một cơ hội chiến đấu để tiến lên phía trước. Khi ấy, chúng ta sẽ giảm thiểu nguy cơ mất đi những Einstein – và cả những Carver, Curie, Hopper và Lovelace nữa.

Với lập luận sắc bén cùng nhiều dẫn chứng thực tiễn, khoa học, Adam Grant đã khai mở cho chúng ta cách để trở thành một phiên bản tốt hơn. Cuốn sách của Grant không chỉ truyền cảm hứng mà còn mang đến một cái nhìn toàn diện về cách chúng ta có thể khai phá tiềm năng của bản thân và những người xung quanh.

Justine Musk là một tác giả tiểu thuyết đến từ Canada. Cô là vợ cũ của Elon Musk và là mẹ của năm đứa con với tỷ phú X.

Trước cuộc bầu cử Mỹ, bên cạnh việc đăng bài về sách và văn học trên X (Twitter), Justine đã lên X để bày tỏ quan điểm của mình về cuộc bầu cử, đặc biệt là chỉ trích ông Donald Trump. Justine không đồng tình với việc ông Trump bị cáo buộc quấy rối tình dục nhưng vẫn tranh cử và nhận được sự ủng hộ.

Tuy nhiên, ngoài những thông tin này, Justine rất ít công khai về những điều riêng tư, đặc biệt cuộc sống thời thơ ấu. Justine chỉ hé lộ mối quan hệ đầy sóng gió của họ trong một chuyên mục gây chấn động trên Marie Claire vào năm 2010. Và cuốn tiểu sử của Walter Isaacson về ông trùm công nghệ đã làm sáng tỏ thêm về thời gian bên nhau của cặp này.

Tình yêu đẹp thời đại học

Justine Musk sinh năm 1972 với tên Jennifer Justine Wilson và lớn lên ở Peterborough, Ontario, Canada. Cô học tại Đại học Queen ở Kingston, Ontario, chuyên ngành văn học Anh. Chính tại đây, khi cô 18 tuổi, cô đã gặp Elon khi đó 19 tuổi.

Cuốn sách của Walter Isaacson tiết lộ về đời tư của Musk. Ảnh: Amazon.

Khi Elon học tại Queen, Justine “không phải là người phụ nữ duy nhất anh ấy theo đuổi”, cô viết. Nhưng sau khi Elon chuyển đến Đại học Pennsylvania, họ vẫn giữ liên lạc. Đôi khi Elon gửi hoa hồng cho cô và đi ăn tối với cô khi quay trở về thăm bạn bè tại Queen.

Sau khi học xong, Justine đã dành một năm để dạy tiếng Anh tại Nhật Bản, nơi làm cô quyết định từ bỏ cái tên Jennifer “vì nó quá phổ biến và là tên của rất nhiều cổ động viên”. Justine trở về Canada, làm công việc pha chế trong khi viết tiểu thuyết và cân nhắc xem có nên quay lại Nhật Bản hay học lên cao học hay không.

Nhưng mọi thứ đã thay đổi khi cô hàn gắn lại mối quan hệ với Elon và chuyển đến căn hộ ở Palo Alto, nơi Elon chia sẻ với những người bạn cùng nhà và chú chó của họ. Justine dành phần lớn thời gian để viết trong phòng ngủ. Elon từng nói với Isaacson rằng: “Bạn bè không muốn ở nhà tôi vì Justine quá cáu kỉnh”.

Musk và Justine (áo đen, ngồi giữa) gặp nhau từ đại học. Ảnh: elonmusk/Instagram.

Mối quan hệ của họ rất hỗn loạn. Họ thường cãi nhau to ở nơi công cộng và Elon “không bao giờ ngần ngại cho tôi biết rằng tôi đã sai về điều gì đó”, Justine nói với Isaacson. “Và tôi sẽ phản kháng. Tôi nhận ra rằng tôi có thể nói bất cứ điều gì với anh ấy, và anh ấy không hề nao núng”.

Khi Elon giàu có hơn, Justine “nói những câu đùa khó chịu” rằng Elon sẽ bỏ cô để theo một siêu mẫu. Nhưng thay vào đó, một ngày nọ, Elon đã cầu hôn cô ở một góc phố.

Một số bạn bè và gia đình của Elon, bao gồm mẹ anh Maye Musk, em trai Kimbal Musk và người bạn đại học Navaid Farooq, không đồng ý với mối quan hệ này, theo cuốn sách của Isaacson. Một số người thậm chí còn cố gắng thuyết phục Elon không kết hôn.

Nhưng cặp đôi vẫn kết hôn tại Saint Martin, Caribe, vào tháng 1/2000. Elon và Justine đã cãi nhau một ngày trước khi buổi lễ diễn ra vì hợp đồng tiền hôn nhân chưa ký của họ và Elon nói với mẹ anh rằng đám cưới đã bị hủy, điều khiến bà rất vui, Isaacson viết.

Nhưng cuối cùng đám cưới vẫn diễn ra. Trong điệu nhảy đầu tiên của họ, Elon thì thầm với Justine rằng anh là “người chỉ đạo trong mối quan hệ này”, Justine viết trong chuyên mục trên Marie Claire.

Cuộc hôn nhân “siêu thực”

Justine cũng nói rằng Elon “muốn kết hôn và có con sớm”, theo Ashlee Vance, một trong những người viết tiểu sử về ông chủ X.

Đứa con đầu lòng của họ, Nevada, sinh năm 2002, đã chết vì hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh (SIDS). Cậu bé ngừng thở khi ngủ vào lúc mới 10 tuần tuổi và bố mẹ đã rút máy hỗ trợ sự sống sau ba ngày, Justine viết trên Marie Claire. “Tôi đã ôm cậu bé trong vòng tay khi cậu bé qua đời”, Justine nhớ lại.

“Cái chết của Nevada đã khiến tôi rơi vào vòng xoáy trầm cảm kéo dài nhiều năm”, Justine viết. Một trong những cách Justine đối phó là cố gắng mang thai lại “nhanh nhất có thể” và đến phòng khám IVF chưa đầy hai tháng sau đó.

Nhờ IVF, Justine đã sinh đôi Griffin và Jenna vào năm 2004 và sinh ba Damian, Kai và Saxon vào năm 2006. Trong thời gian đó, cô đã xuất bản cuốn tiểu thuyết đầu tay Bloodangel vào năm 2005.

Hai vợ chồng và những đứa nhỏ của họ. Ảnh: elonmusk/Instagram.

Elon và Justine có lối sống xa hoa. Họ đi dự tiệc với những người nổi tiếng, đi máy bay riêng của Elon và sống trong một ngôi nhà rộng 6.000 feet vuông ở Bel Air, Los Angeles với năm người giúp việc, Justine viết trên Marie Claire.

Nhưng họ không hạnh phúc trong hôn nhân.

Justine viết: “Đó là một lối sống trong mơ, đặc quyền và siêu thực. Nhưng cơn lốc hào nhoáng không thể che giấu được khoảng trống ngày càng lớn ở bên trong. Elon bị ám ảnh bởi công việc: khi ở nhà, tâm trí anh ấy ở nơi khác. Tôi khao khát những cuộc trò chuyện sâu sắc và chân thành, sự gần gũi và đồng cảm”.

Justine nói với Isaacson: “Tôi gặp anh ấy khi anh ấy chẳng có gì nhiều. Sự tích lũy của cải và danh tiếng đã thay đổi những điều ban đầu”.

Justine viết trong chuyên mục Marie Claire của mình rằng Elon liên tục thúc giục cô nhuộm tóc vàng hơn và thậm chí là nhuộm bạch kim, và cô ấy phải tham dự các sự kiện mà “những người đàn ông nói chuyện và những người phụ nữ mỉm cười và lắng nghe”.

Justine viết: “Tôi không muốn trở thành một diễn viên phụ trong những cảnh tượng trị giá hàng triệu đôla của cuộc đời chồng tôi. Tôi muốn bình đẳng. Tôi muốn hợp tác. Tôi muốn yêu và được yêu, theo cách chúng tôi đã có trước khi anh ấy kiếm được hàng triệu đôla.”

Cả hai cuối cùng đã ly hôn vào năm 2008. Justine viết: “Tôi cảm thấy tê liệt, nhưng lạ thay lại thấy nhẹ nhõm”. Cô đã coi đó là cơ hội để nhuộm tóc sẫm màu và cắt tóc.

Chỉ sáu tuần sau khi bắt đầu thủ tục ly hôn, Elon nhắn tin cho cô để nói rằng mình đã đính hôn với diễn viên Talulah Riley, Justine viết.

Nhưng Justine không hối hận về cuộc hôn nhân của mình với Elon. “Tôi sẽ luôn tôn trọng sự thông minh và tầm nhìn xa trông rộng của anh ấy”.