Bình đẳng và tôn trọng đối phương là nguyên tắc quan trọng trong quá trình giao tiếp. Ảnh: T.N.

Giao tiếp lành mạnh có thể được định nghĩa là “sự trao đổi hiệu quả những suy nghĩ và cảm xúc giữa con người với nhau, và truyền đạt một cách trung thực, rõ ràng những yêu cầu, đồng thời là sự tôn trọng quyền lợi của nhau”. Theo định nghĩa này, có thể chia thành ba yếu tố chính sau đây:

– Giao tiếp lành mạnh là bày tỏ suy nghĩ, cảm xúc, nhu cầu của bản thân và tự chịu trách nhiệm về chúng.

– Giao tiếp lành mạnh tôn trọng quyền thể hiện bản thân của chính mình và của cả đối phương.

– Giao tiếp lành mạnh là một kỹ năng, không phải là tính cách.

Yếu tố đầu tiên trong giao tiếp lành mạnh là bày tỏ rõ ràng và độc lập những gì mình nghĩ, mình cảm nhận và cả những điều mình mong muốn. Ở đây, suy nghĩ của tôi là của tôi, cảm xúc của tôi là của tôi và nhu cầu của tôi là của tôi. Tôi có quyền tự do lựa chọn, tôi chịu trách nhiệm về điều đó và đối phương cũng vậy.

Yếu tố thứ hai là thừa nhận rằng đối phương có quyền nói những gì họ muốn, cũng như bạn có quyền nói những gì mình muốn nói mà không bị giao động. Ở đây, sự quan tâm và tôn trọng quyền lợi của đối phương không có nghĩa là bạn phải thay đổi mọi thứ của bạn để phù hợp với họ.

Cũng không phải là việc đồng ý một cách vô điều kiện hoặc bị cuốn theo những suy nghĩ cho rằng đối phương là đúng, để rồi phải thay thế họ gánh vác cảm xúc và chịu trách nhiệm cùng họ.

Càng không phải là không thể từ chối hoặc chấp nhận tất cả các yêu cầu của họ. Trong trường hợp đó, bạn chỉ đang tôn trọng quyền lợi của đối phương mà quên mất đi quyền lợi của chính mình.

Đơn giản, bạn chỉ cần thừa nhận rằng đối phương cũng có suy nghĩ, cảm xúc, nhu cầu của riêng họ, họ cũng như quyền bày tỏ chúng ra bên ngoài, đây chính là bước khởi đầu trong giao tiếp lành mạnh. Giao tiếp lành mạnh không nhất thiết phải là đồng tình, thông cảm và giải quyết ngay lập tức.

Yếu tố quan trọng thứ ba chính là cần phải hiểu rõ việc giao tiếp không phải tính cách hay tài năng sẵn có mà đó là kỹ năng do con người tích lũy được. Cũng có nghĩa là khả năng giao tiếp lành mạnh không phải là khả năng bẩm sinh, chắc chắn sẽ có những lúc bạn không thể nói được điều mình muốn nói, để rồi cuối cùng phải hối hận. Điều này cũng giống như một vận động viên có thể mắc lỗi ngay cả khi họ đã luyện tập cùng một động tác hàng chục nghìn lần.

Hơn nữa, trong cuộc sống, có thể chúng ta sẽ gặp rất nhiều tình huống giống nhau, nhưng không phải lúc nào cũng xử lý theo một cách rập khuôn. Vấn đề giao tiếp cũng vậy, nó giống như một bài toán tìm cách giải mới nên không thể giải quyết chỉ bằng cách nhìn vào đáp án được.

Nói cách khác, vì đây là một quá trình không ngừng học hỏi và trau dồi thông qua việc thử nghiệm và mắc sai lầm nên bạn không cần phải quá khắt khe với bản thân nếu như bạn có lỡ mắc lỗi.

Và cho dù bạn có “tài năng” đi chăng nữa, nhưng nếu không trau dồi thì mãi mãi không thể phát triển được kỹ năng này, nếu chăm chỉ học hỏi và luyện tập thì ai cũng có thể tốt lên. Dù vậy thì không ai là không mắc sai lầm. Kỹ năng giao tiếp cũng không ngoại lệ.

Cuốn sách Cách những công ty lớn nhất thế giới sinh tồn của tác giả Liz Hoffman xoay quanh cách những công ty – cụ thể là những CEO của những công ty hàng đầu thế giới – đưa ra những quyết định và hành động để lèo lái doanh nghiệp vượt qua một nền kinh tế liên tục biến động, từ khi Covid-19 chỉ là một tin tức phong thanh cho đến lúc khủng hoảng cao trào rồi chuyển sang giai đoạn hồi phục.

Sách Cách những công ty lớn nhất thế giới sinh tồn. Ảnh: M.L.

Giới tinh hoa kinh tế cũng choáng váng

Cuốn sách ra đời từ những bài báo đầu tiên của Liz Hoffman viết về các thiệt hại kinh tế tức thời do đại dịch Covid-19 gây ra. Nó khởi đầu như một nỗ lực nhằm ghi lại các sự kiện kinh tế bất thường đã xảy ra khi đại dịch đóng băng nền kinh tế nước Mỹ.

Nói về chuyện này, tác giả sách viết: “Con virus được gọi bằng cái tên đơn giản “Covid” đến lúc đó đã cướp đi sinh mạng của hàng trăm người và khiến hàng nghìn người đau ốm. Không ai mua bất cứ thứ gì. Các cuộc sa thải hàng loạt được công bố mỗi ngày. Đó là một sự kiện địa chấn đối với nền kinh tế toàn cầu, với tác động lan rộng theo mọi hướng. Nhiệm vụ mà biên tập viên giao cho tôi ngày hôm đó là phải cố gắng làm sao để lột tả khoảnh khắc này và mức độ phức tạp của nó”.

Bài báo được viết ra sau đó, xuất bản vào thứ bảy đầu tiên của tháng 4. Đây là một biên niên sử dài 8.000 chữ về tháng 3/2020, tháng mà thế giới ngừng hoạt động. Nó kể câu chuyện của hơn 20 giám đốc tập đoàn và nhà đầu tư khi họ phải đối mặt với thử thách lớn nhất trong sự nghiệp của mình.

Tiếp đó, với mong muốn đi sâu tìm hiểu cảm giác phải ngồi ở ghế lái của những công ty lớn nhất và có ảnh hưởng nhất thế giới, nơi các nhà lãnh đạo đã quen nói về chiến lược hàng quý, nếu không muốn nói là hàng năm, và bỗng bị buộc phải đưa ra quyết định ngay lập tức, Liz Hoffman bắt đầu tìm kiếm những câu chuyện hấp dẫn nhất xoay quanh các loại hình công ty khác nhau. Đồng thời, bà tiến hành phỏng vấn hơn 100 nhà lãnh đạo – các nhà tài phiệt ở Phố Wall, các công ty ở Thung lũng Silicon, các nhà sản xuất ở vùng Trung Tây nước Mỹ…

Và qua các cuộc phỏng vấn này, tác giả cho biết giới tinh hoa kinh tế cũng choáng váng chẳng kém gì đám còn lại chúng ta. Đối với hầu hết bọn họ, và ngay với tác giả sách cũng vậy, thập kỷ vừa qua là một chặng đường yên ả.

Công nhân lắp ráp máy thở tại nhà máy Ford Rawsonville ở Ypsilanti Township, Mich. Nguồn: NYT.

Lèo lái vượt qua cú sốc không ai lường trước được

Đầu năm 2020 mọi thứ đã thay đổi với hầu hết công ty Mỹ, kể cả những tên tuổi lớn được cho là hoàn toàn thoát ly thế giới doanh nghiệp. Thế giới của họ biến thành một thế giới ảo, nhỏ bé, ngắn hạn.

Nhịp phi nước kiệu trên phạm vi toàn cầu khựng lại, bị thay thế bởi những cuộc họp Zoom bất tận và những buổi giải trí tập thể qua Zoom ngượng nghịu đến đau đớn. Người lao động hoảng loạn. Hàng trăm quyết định phải được đưa ra ngay lập tức. Khi đại dịch ngày càng kéo dài, tính chính trị độc hại xoay quanh nó đã ngấm vào hầu như mọi quyết sách nơi phòng họp.

Lấy diễn biến của xã hội, nền kinh tế – chính trị làm bối cảnh và đặt mỗi chương là một câu chuyện, có nhiều sự kiện theo dòng với nhiều nhân vật, cuốn sách lột tả cảm giác chậm-chạp-rồi-đột-ngột của cuộc bùng phát của đại dịch virus corona vào những tháng đầu năm 2020 – một cuộc khủng hoảng ập đến và ban đầu nó chẳng có vẻ gì giống một cuộc khủng hoảng. Đồng thời, cuốn sách khám phá những quyết định mà các các lãnh đạo của những công ty hàng đầu nước Mỹ: GE, GM, Goldman Sachs, Airbnb, Delta Airlines, Hilton, JPMorgan đưa ra qua một lăng kính luôn đổi thay từng giờ.

Trong cuốn sách, Liz Hoffman cho chúng ta biết quyết định của một số CEO đã giúp công ty của họ sớm thích ứng và vượt qua giai đoạn đầy thách thức này. Chẳng hạn Bill Ackman của Pershing Square Capital Management đã thấy sự sụp đổ sắp xảy ra và kiếm được hơn 2,5 tỷ đôla từ một vụ cá cược hoán đổi rủi ro tín dụng dự đoán rằng mọi thứ sẽ đi xuống rất nhanh.

Doug Parker của American Airlines đã đàm phán với Bộ trưởng Tài chính Steve Mnuchin về quy mô của gói cứu trợ của Chính phủ, mặc dù trước đây ông chưa từng tương tác với một Bộ trưởng Tài chính nào.

Jim Hackett của Ford Motor đã phản ứng với Covid-19 bằng cách điều chỉnh năng lực sản xuất của Ford để sản xuất máy trợ thở tức thời.

Solomon của Goldman tìm cách sử dụng nhân viên của mình trong một ngành công nghiệp chứng khoán không được thiết lập để làm việc tại nhà, và cũng không cho phép sử dụng máy tính cá nhân cho mục đích giao dịch. Để giải quyết việc này, Goldman đã phân phối máy tính của công ty cho nhân viên trên khắp khu vực New York qua sự kết hợp giữa Uber và phương tiện cá nhân – sự kết hợp giữa tính đổi mới và khả năng phục hồi…

Bên cạnh những nhà lãnh đạo được đề cập đã thể hiện tốt trong những hoàn cảnh đầy thách thức trên, Liz Hoffman cũng cho biết những nhà lãnh đạo có các quyết định bị chỉ trích. Chẳng hạn Randi Weingarten người đứng đầu công đoàn giáo viên đã dùng mọi cách để ngăn trẻ em quay trở lại trường học. Quyết định này không chỉ gây ảnh hưởng không tốt cho trẻ em trong nhiều năm tiếp theo mà còn làm phức tạp thêm bức tranh cho các CEO đang cố gắng đưa phụ huynh trở lại làm việc tại văn phòng…

Cách những công ty lớn nhất thế giới sinh tồn nhận được nhiều lời khen từ giới lãnh đạo doanh nghiệp. Harvey Schwartz, cựu Chủ tịch Goldman Sachs nhận xét: “Liz Hoffman đã mang đến một thứ vừa mới lạ vừa cần thiết: một câu chuyện của người trong cuộc về cách lèo lái một doanh nghiệp – hay nói đúng hơn là cả nền kinh tế – vượt quá cú sốc không ai lường trước được. Các lãnh đạo doanh nghiệp nhiều tham vọng nên học hỏi từ cuốn sách này”.

Còn Mary Childs, đồng dẫn chương trình Planet Money của NPR thì cho rằng đây là: “Một cái nhìn hiếm có đào sâu vào những quyết định chớp nhoáng và nhiều rủi ro của những người đứng đầu các doanh nghiệp lớn nhất nước Mỹ”.

Tác giả Nguyễn Trần Quang. Ảnh: BTC.

Đây là chia sẻ của tác giả Nguyễn Trần Quang tại buổi ra mắt cuốn sách Storytelling – Lay động lòng người bằng chuyện kể vào sáng 16/11 tại Đường sách Nguyễn Văn Bình, (quận 1, TP.HCM).

Trong thời đại công nghệ len lỏi vào từng ngóc ngách của đời sống như hiện nay, mỗi ngày, chúng ta “tiêu thụ” hàng chục, hàng trăm thông điệp trên mọi nền tảng, từ mạng xã hội, những cuộc đối thoại, báo chí đến truyền hình. Điều này khiến ta dễ dàng trở nên “miễn nhiễm” với những nội dung nhàm chán, thiếu cảm xúc và không có khác biệt.

Vậy điều gì giúp thông điệp truyền tải có thể nổi bật và in dấu vào tâm trí người nghe? Câu trả lời có lẽ nằm ở storytelling – nghệ thuật kể chuyện.

Khả năng kể chuyện là bản năng sinh tồn, đã được lập trình trong gen và giúp con người chúng ta truyền đạt thông tin, bảo vệ và phát triển giống nòi suốt hàng nghìn năm. Nhưng nghệ thuật kể chuyện lại đòi hỏi những kỹ năng quan sát được mài giũa để trở thành tinh tế, từ đó thu hút và thuyết phục được đối tượng mà ta muốn truyền tải thông điệp.

Sách Storytelling – Lay động lòng người bằng chuyện kể là cẩm nang cung cấp cho người đọc những kiến thức cần biết về nghệ thuật kể chuyện: phương pháp kể chuyện thu hút, kiến thức chuyên môn được “đơn giản hóa”, phân tích case-study (ví dụ) thực tiễn, những khám phá thú vị về văn hóa kể chuyện và góc nhìn về nghệ thuật kể chuyện trong đời đại bùng nổ thông tin.

Sách Storytelling – Lay động lòng người bằng chuyện kể.

Trong đó, tác giả hướng dẫn yếu tố cốt lõi góp phần làm nên một câu chuyện hay, cách tạo dựng cốt truyện chặt chẽ, phát triển ý mạch lạc… cho đến các phương pháp nhằm ứng dụng kỹ năng kể chuyện vào công việc và đời sống.

Sách còn là một “lược sử” của nghệ thuật kể chuyện từ “truyền thống” đến “hiện đại”: kho tàng những câu chuyện được sưu tầm và sáng tác, từ những giai thoại quen thuộc được đến những truyện kể được trình bày lại dưới góc nhìn mới mẻ. Tác giả cho biết để viết nên cuốn sách này, ông đã nghiên cứu, học hỏi và chọn lọc thông tin từ hàng trăm bài nghiên cứu và sách báo khác nhau.

Ông kỳ vọng giúp độc giả có thể ứng dụng nghệ thuật kể chuyện trong xây dựng thương hiệu cá nhân, đàm phán kinh doanh và xây dựng những mối quan hệ.

Nguyễn Trần Quang là chuyên gia về tư vấn chiến lược xây dựng và phát triển thương hiệu. Ông có kinh nghiệp hơn 3 thập kỷ xây dựng tên tuổi vững chắc cho các thương hiệu tiếng tăm, kinh qua nhiều chức vụ lãnh đạo, cố vấn và quản lý trong các doanh nghiệp đa quốc gia, đặt chân đến nhiều vùng đất, nhìn – nghe – chạm và cảm thụ nhiều nền văn hóa.

Ông chia sẻ đã dành gần cả cuộc đời để quan sát, học hỏi và tìm kiếm, để đọc được nhiều câu chuyện hay cũng như góp nhặt được nhiều thông tin bổ ích về cách xây dựng một câu chuyện.

Ông kết luận: “Một câu chuyện hay khi được kể đúng cách có thể khắc sâu mọi cảnh tượng, hình ảnh, cảm xúc… vào tâm trí người nghe. Để rồi nó như một bản nhạc, khi ta vô tình nghe lại thì những phần trí nhớ từ sâu thẳm trong tiềm thức lại bất ngờ dấy lên, làm sống lại mọi chi tiết cho dù là nhỏ nhất”.