Connect with us

Sách hay

Gen – lịch sử và tương lai của nhân loại

Được phát hành

,

Là một tiểu sử về gen đồng thời cũng là tiểu sử về ung thư, cuốn sách nhằm trả lời cho một câu hỏi: “Nhân loại sẽ trở nên thế nào khi chúng ta học được cách “đọc” và “viết” thông tin di truyền của chính mình?

Không bị ảnh hưởng bởi kiến thức sinh học thông thường, Mendel đã trở thành “cha đẻ của di truyền học hiện đại” nhờ quan sát nhạy bén và sự tận tâm của một người làm vườn.

Không có gì trong những năm đầu đời của Mendel gợi dù chỉ một ý niệm mơ hồ về một nhà khoa học cách mạng sẽ xuất hiện sau này. […] Mùa hè năm 1848, Mendel đã bắt đầu công việc của một linh mục xứ đạo ở Brno. Ông, theo tất cả ghi chép có được, đã làm công việc này cực kém. “Bị xâm chiếm bởi nỗi nhút nhát không thể chế ngự”, như cha trưởng tu viện mô tả, Mendel ngọng líu ngọng lo với tiếng Czech (thứ ngôn ngữ của hầu hết giáo dân), là một linh mục tẻ ngắt, và quá căng thẳng để truyền tải sức mạnh xúc cảm của công việc này đến với người nghèo.

Cuối năm ấy, ông đã nghĩ ra một kế thoát thân hoàn hảo: ông nộp đơn xin việc dạy toán, khoa học tự nhiên, và tiếng Hy Lạp sơ cấp tại trường trung học Znaim. Với sự tác động đắc lực của tu viện, Mendel đã được tuyển chọn – mặc dù không phải là không có trắc trở. Biết rằng ông chưa từng được đào tạo làm nghề giáo, nhà trường yêu cầu Mendel trải qua một kỳ thi chính thức về khoa học tự nhiên dành cho giáo viên trung học.

Vào cuối mùa xuân năm 1850, có một Mendel háo hức tham dự kỳ thi viết ở Brno. Ông trượt – với thành tích thậm tệ về địa chất học (“khô khan, tối nghĩa, và hàm hồ”, một nhà phê bình đã chê trách những gì Mendel viết ra về đề tài này). Ngày 20 tháng 7, giữa lúc ở Áo đang diễn ra một đợt nóng kinh người, ông từ Brno khăn gói đến Vienna để tham dự phần thi vấn đáp. Ngày 16 tháng 8, ông ra trước hội đồng thi để được sát hạch về khoa học tự nhiên. Lần này, thành tích của ông thậm chí càng tồi hơn – về sinh học.

Advertisement

Được yêu cầu mô tả và phân loại động vật có vú, ông viết cẩu thả một hệ thống phân loại không đầy đủ và phi lý – bỏ sót nhiều loài, bịa đặt ra nhiều loài khác, gộp kangaroo chung với hải ly, và lợn với voi. “Thí sinh này hình như chẳng biết chút gì về thuật ngữ chuyên môn, cụ thể là các loài động vật theo tiếng Đức thông tục, và né tránh hệ thống danh pháp”, một trong các giám thị viết. Mendel lại một lần nữa trượt.

lich su di truyen anh 1

Gregor Johann Mendel (20/7/1822 – 6/1/1884) là một nhà khoa học, một linh mục Công giáo người Áo thuộc Dòng Augustine. Ảnh: Public Domain.

[…] Mendel đã dành hai năm nghiên cứu vật lý, hóa học, địa chất, thực vật và động vật học tại trường đại học ở Vienna. Năm 1853, ông quay trở lại tu viện và bắt đầu làm việc như một giáo viên thay thế tại Brno Modern School. Các giáo sĩ điều hành trường rất cầu kỳ về việc sát hạch và cấp chứng chỉ, và đó là thời điểm thích hợp để một lần nữa cố gắng lấy được tấm bằng. Mendel bèn nộp đơn thi.

Đáng tiếc thay, nỗ lực lần thứ hai này cũng lại là một thảm họa. Mendel đổ bệnh, hầu như có thể nói vì quá lo lắng. Ông đặt chân đến Vienna với cái đầu nhức như búa bổ và một tâm trạng cáu kỉnh – và đã tranh cãi với giám khảo môn thực vật học vào ngày đầu tiên của kỳ sát hạch ba ngày. Chẳng ai biết họ đã bất đồng về chuyện gì, nhưng rất có thể liên quan đến chủ đề sự hình thành loài, biến dị, và di truyền. Mendel đã không hoàn thành kỳ thi. Ông trở lại Brno cam chịu số phận của một giáo viên thay thế. Ông không bao giờ thử thi lấy chứng nhận lần nào nữa.

Mùa hè năm ấy, vẫn chưa hết tổn thương vì kỳ thi thất bại, Mendel tiến hành trồng một vụ đậu. Đó không phải vụ đầu tiên của ông. Ông đã từng trồng đậu trong nhà kính trong ba năm. Ông đã thu thập được 34 giống từ những nông trang lân cận và gây giống chúng để chọn ra những dòng “thuần chủng” – tức là, mọi hạt đậu sẽ cho ra kết quả y hệt nhau, với sắc hoa hay kết cấu hạt đồng dạng. Chúng “luôn ổn định, không có ngoại lệ”, ông viết. Cha mẹ thế nào con cái thế ấy. Ông đã thu thập nguyên liệu nền cho thực nghiệm của mình. […]

“Chỉ một tư tưởng nhỏ nhoi biết mấy đã đủ khỏa lấp cả sinh mệnh chúng ta”, triết gia Ludwig Wittgenstein từng viết như vậy. Quả nhiên, thoạt nhìn, đời sống của Mendel dường như đầy mứa những tư tưởng nhỏ bé nhất. Gieo, thụ phấn, ra hoa, hái quả, bóc vỏ, đếm, lặp đi lặp lại. Cái tiến trình chán chường khốn khổ cùng cực – nhưng những ý tưởng nhỏ nhoi ấy, Mendel biết, thường đơm hoa kết quả thành những nguyên tắc lớn lao.

Advertisement

Nếu cuộc cách mạng khoa học hùng vĩ đã quét qua Âu châu thế kỷ 18 có một di sản gì, thì là đây: những quy luật không đổi và phổ quát xuyên suốt trong tự nhiên. Cái lực khiến cho quả táo của Newton rơi từ cành cây xuống đầu ông cũng là cái lực đã dẫn dắt những hành tinh theo những quỹ đạo thiên văn của chúng. Nếu sự di truyền cũng có một quy luật tự nhiên phổ quát, thế thì nó rất có thể tác động đến sự hình thành những cây đậu nhiều như là sự hình thành loài người. Mảnh vườn ươm của Mendel có thể bé nhỏ – nhưng ông không lẫn lộn kích thước khiêm tốn của nó với tham vọng khoa học của mình.

lich su di truyen anh 2

Khu vườn tại Brno vào năm 2010. Ảnh: Dezidor.

“Những thí nghiệm tiến triển chậm chạp”, Mendel viết. “Thoạt đầu cần có sự kiên nhẫn nhất định, nhưng tôi đã sớm nhận thấy mọi việc cải thiện thêm lên khi tôi tiến hành vài thí nghiệm cùng lúc”. Với nhiều cuộc lai tạo song song, việc thu thập dữ kiện trở nên nhanh chóng gấp bội. Dần dà, ông bắt đầu nhận rõ những mẫu hình trong mớ dữ kiện rối rắm – những sự ổn định bất ngờ, những tỉ lệ khá bền vững, nhịp điệu của những con số. Sau rốt, ông đã lần đến được logic nội tại của sự di truyền.

Giữa những năm 1857 và 1864, Mendel bóc vỏ hết giạ đậu này đến giạ đậu khác, miệt mài lập biểu đồ miêu tả kết quả của mỗi đợt tạp giao cây lai (“hạt vàng, lá mầm xanh, hoa trắng”). Những kết quả cho ra vẫn nhất quán một cách đáng kinh ngạc. Mảnh đất nhỏ trong vườn tu viện đã tạo ra một khối lượng dữ liệu khổng lồ để phân tích – 28.000 cây, 40.000 hoa, và gần 400.000 hạt.

“Quả thực là cần đôi chút can đảm để tiến hành một công việc với quy mô khủng khiếp nhường ấy”, Mendel về sau đã viết. Nhưng can đảm là từ không đúng ở đây. Hơn cả can đảm, có một điều khác hiển nhiên trong công việc ấy – phẩm chất mà ta chỉ có thể miêu tả là tận tâm (tenderness).

Đó là một từ không thường được dùng để mô tả khoa học, hay các nhà khoa học. Nó có cùng gốc, tất nhiên, không chỉ với từ chăm sóc (tending) – công việc của một nông gia hay người làm vườn – mà còn với từ căng thẳng (tension), sức rướn của một tua dây đậu vươn về phía ánh sáng mặt trời hoặc uốn éo quanh thân.

Advertisement

Mendel, trước tiên và trên hết, là một người làm vườn. Thiên tài của ông không được nhen nhóm bởi sự am hiểu sâu xa về những thông lệ trong sinh học (may mắn thay, ông đã thi trượt hai lần). Thay vì vậy, chính sự hiểu biết do bản năng về nghề làm vườn, kết hợp với sự quan sát nhạy bén – công việc thụ phấn cây con nhọc nhằn, lập biểu đồ về những màu sắc của lá mầm – đã sớm dẫn ông đến những khám phá vốn không thể lý giải bởi cách hiểu truyền thống về di truyền.

Nguồn: https://zingnews.vn/thi-truot-sinh-hoc-2-lan-mendel-ve-tu-vien-trong-dau-post1389538.html

Tiếp tục đọc
Quảng cáo
Nhấn vào đây để bình luận

Leave a Reply

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai.

Sách hay

Hội sách cho bạn trẻ Bến Tre

Được phát hành

,

Bởi

Hội sách Mơ hỏi Mở sẽ diễn ra vào ngày 16/7 tại trường THPT Chuyên
Bến Tre. Đây là sân chơi cho học sinh, bạn trẻ yêu đọc sách.

Hoi sach Ben Tre anh 1

Hình ảnh tại một kỳ hội sách ở Bến Tre trước đó. Ảnh: BTC.

Trong suốt ngày diễn ra (từ 8h30 đến 17h30 ngày 16/7), hội sách dự kiến đón 1.000 bạn trẻ tham dự, có hơn 4.000 đầu sách ký gửi, sách quyên góp từ các nhà xuất bản.

Nhiều hoạt động vui chơi và thúc đẩy văn hóa đọc được tổ chức tại sự kiện như: Lễ khai mạc; Đường sách bày bán sách nhiều thể loại; Phòng đọc sách cùng hoạt động trao đổi sách; Không gian trò chuyện 1:1 dựa theo mô hình Human Library; Khu vui chơi; Sân khấu nghệ thuật bế mạc Bước ra từ trang sách với chủ đề “Thương ca tiếng Việt”…

Hoi sach Ben Tre anh 2

Hình ảnh tại một hội sách ở Bến Tre trước đó. Ảnh: BTC.

Mơ hỏi Mở là một sự kiện nằm trong chuỗi hội sách đã được tổ chức tại một số trường học trên địa bàn thành phố Bến Tre. Đây là sự tiếp nối ba hội sách trước đó: Hội sách Đa sắc thái (2015), Hội sách Chín ba-phần-tư (2017), Hội sách Chong chóng tre (2019).

Advertisement

Chuỗi hội sách được thực hiện nhằm tạo nên một sân chơi văn hóa và giáo dục, tạo cơ hội cho bạn trẻ rèn luyện thói quen đọc, khơi gợi cảm xúc, tình yêu với sách và tạo điều kiện cho học sinh mua sách với giá cả phù hợp.

Mơ hỏi Mở do hai dự án Tôi dám thay đổi và Milibri phối hợp Thành Đoàn Bến Tre tổ chức.

Nguồn: https://zingnews.vn/hoi-sach-cho-ban-tre-ben-tre-post1446305.html

Advertisement
Tiếp tục đọc

Sách hay

Sự vô tận của vũ trụ bên trong điểm Aleph

Được phát hành

,

Bởi

“Aleph” là tập truyện ngắn thứ hai của Jorge Luis Borges được dịch ra tiếng Việt. Borges được coi là một cây viết có tầm ảnh hưởng lớn đến thể loại hiện thực huyền ảo ở văn học.

Jorge Luis Borges anh 1

Sách Aleph của Jorges Luis Borges. Ảnh: T.H.

Một Aleph là một điểm trong không gian bao hàm các điểm. Điểm Aleph là cái nơi mà ở đó, không hề lẫn lộn với nhau, có tất cả mọi nơi trên địa cầu, nhìn thấy từ mọi góc độ. Lý giải này xuất hiện trong truyện ngắn cuối tập truyện ngắn Aleph.

Tại tập truyện này, ta thấy sức công phá của Borges ở thể loại hiện thực huyền ảo hơn bao giờ hết. Jorge Luis Borges tự nhận Điểm Aleph chịu sự ảnh hưởng của H.G. Wells. Khi phơi bày một khái niệm mới, một khái niệm mà bản thân Borges cũng gặp sự tuyệt vọng không thể giải thích nổi, rằng cái ý tưởng về nó quá lớn lao cho người thường lĩnh hội hết được, sáng tác của ông nhuốm thêm màu sắc của Lovecraft.

“Bây giờ, tôi đã đến cái trung tâm bất khả thốt ra của câu chuyện này; ở đây, bắt đầu sự tuyệt vọng của tôi như một người viết. Mỗi ngôn ngữ là một bảng những ký hiệu mà việc điều động chúng đã tiền giả định một quá khứ mà những người đối thoại cùng dự vào; làm sao để truyền đạt cho người khác cái điểm Aleph vô tận, mà ký ức run rẩy của tôi chẳng tài nào bao trọn?”, Borges viết trong truyện ngắn Điểm Aleph.

Advertisement

Có thể nói, văn Borges đòi hỏi ở độc giả rất nhiều. Ông bày ra nhiều tham chiếu, nhiều ý tưởng hư cấu và khiến cho người nào mới tiếp cận sách ông hẳn sẽ bối rối không biết đâu thực đâu hư.

Aleph, Borges tiếp tục thách thức giới hạn của hư cấu bằng cách tiếp cận nhiều phương thức, từ châm biếm, đến ngụ ngôn rồi hồi ký… Nhưng cũng như nhiều tác phẩm khác của Borges, chủ đề nổi trội trong Aleph là bản chất của sự vô tận và ảo tưởng về thực tại.

“Tôi nhận ra rằng lao động của nhà thơ không nằm ở bài thơ, mà là ở sáng tác ra những lý do để thấy bài thơ đáng ngưỡng mộ; cũng tự nhiên, công việc đến sau này đã thay đổi tác phẩm trong mắt anh ta, nhưng không phải trong mắt người khác”, trích Điểm Aleph.

Đoạn văn này có lẽ Borges đang nói về chính những sáng tác của mình, rằng chữ nghĩa, thủ pháp, lớp vỏ văn chương của ông có thể thay đổi, nhưng chủ đề thì vẫn vậy, trừu tượng nhưng kiên định.

Điểm Aleph tượng trưng cho sự vô tận và toàn bộ vũ trụ. Hình ảnh này phục vụ như một đầu mối để Borges khám phá các loại khái niệm triết học, chẳng hạn ý nghĩa của sự tồn tại, bản chất và sự phù du của thực tại và đặc tính của ký ức.

Advertisement

Nhận xét về Aleph, dịch giả An Lý viết: “Trên dòng tiến trình nghệ thuật của Borges, nếu Truyện hư cấu thí nghiệm với những khả thể của truyện ngắn, thì ở Aleph, thể loại truyện ngắn đã đi đến hoàn thiện; những gì ông đã học được từ các bậc thầy và rút tỉa từ quá trình sáng tác của mình đã được chắt lọc để làm nên những tác phẩm cô đọng nhưng toàn vẹn, không một chi tiết thừa, và nhiều tầng lớp khiến ba phần tư thế kỷ sau người đọc còn say mê, giải mã, và bàn cãi”.

Nguồn: https://zingnews.vn/su-vo-tan-cua-vu-tru-ben-trong-diem-aleph-post1446175.html

Tiếp tục đọc

Sách hay

Giúp người trẻ làm chủ bản thân, sống một tuổi thanh xuân thật ý nghĩa

Được phát hành

,

Bởi

“20 tuổi trở thành người biết nói giỏi làm”, “Sao trước đây không ai nói với tôi điều này?”… là những cuốn sách tâm lý và kỹ năng hay, rất thiết thực cho những người trẻ.

Nguoi tra anh 1

Sách 20 tuổi trở thành người biết nói giỏi làm. Ảnh: APB.

Không chỉ giúp người trẻ, nhất là những bạn vừa mới rời khỏi giảng đường đại học cân bằng được cảm xúc trong mọi hoàn cảnh, không bị thao túng tâm lý, vững vàng trước gian truân, những cuốn sách sau còn trang bị những kiến thức, kỹ năng cần thiết để họ lựa chọn đúng đắn đường hướng tương lai, làm chủ bản thân và sống một tuổi thanh xuân thật ý nghĩa.

20 tuổi trở thành người biết nói giỏi làm

Sách tổng hợp 35 kỹ năng không thể thiếu để bạn luôn giữ được sự bình tĩnh và tìm ra cách ứng đối thông minh trong mọi tình huống giao tiếp: Làm thế nào để cư xử chân thành nhưng vẫn không khiến cho người khác phải phật lòng? Làm sao để khen ngợi người khác nhưng không tạo cảm giác xu nịnh? Làm sao để thuyết phục người khác mà không “khơi mào” cho tranh luận tiêu cực? Làm thế nào để hình ảnh của bạn luôn đẹp và chiếm được cảm tình của người khác? Làm sao để đối phó với những lời nói xấu sau lưng và giữ gìn danh dự của mình?…

Quan trọng hơn, cuốn sách hướng đến rèn luyện cho các bạn trẻ vừa rời khỏi giảng đường đại học một phong thái đĩnh đạc, đúng mực, thái độ cầu tiến, khiêm tốn và khả năng cân bằng cảm xúc trong mọi hoàn cảnh. Có như vậy, sự nhiệt tình và năng động của bạn mới phát huy hiệu quả trong công việc và cuộc sống.

Advertisement
Nguoi tra anh 2

Sách Sao trước đây không ai nói với tôi điều này? Ảnh: NH.

Sao trước đây không ai nói với tôi điều này?

Cuốn sách dẫn dắt bạn nhìn nhận và thấu hiểu cảm xúc của bản thân, đồng thời cung cấp các chiến thuật để ứng phó và vượt qua chướng ngại. Các công cụ không đảm bảo bạn không gặp trắc trở gì trong đời, nhưng chúng sẽ giúp bạn điều chỉnh cách tiếp nhận, đứng lên và đi tiếp. Bằng cuốn sách này, tiến sĩ Julie Smith khẳng định bạn có đủ sức mạnh để khắc phục các vấn đề tâm lý, chỉ cần bạn có sự thực hành và bền bỉ.

Cuốn sách có cấu trúc rõ ràng với các phần ngắn gọn, dễ hiểu, đề cập đến những vấn đề phổ biến mà hầu như ai ai cũng gặp phải trong những giai đoạn khác nhau: trạng thái xuống tinh thần, mất động lực, nỗi sợ hãi, nỗi đau, sự căng thẳng, ngờ vực bản thân, cách sống ý nghĩa. Trong mỗi chương, tác giả vận dụng đan xen kiến thức khoa học và những câu chuyện thực tế để phân tích nguyên nhân, biểu hiện, những tác hại/lợi ích của trạng thái đó, rồi đưa ra gợi ý để khắc phục.

Cách tổ chức thông tin theo từng vấn đề giúp bạn dễ dàng tìm được ngay lời khuyên mình cần, bảng biểu minh họa kiến thức khoa học giúp bạn dễ tiếp thu nội dung.

Trong Sao trước đây chưa ai nói với tôi điều này? bạn sẽ tìm thấy những gì mình cần để điềm tĩnh, vững vàng và kiên cường hơn trước mọi thử thách, làm chủ được cuộc sống của mình.

Nguoi tra anh 3

Sách Sống bình thường mà không tầm thường. Ảnh: APB.

Sống bình thường mà không tầm thường

Cuốn sách được viết bởi tác giả Jen Sincero đã trở thành một nguồn cảm hứng cho hàng triệu độc giả trên toàn thế giới. Với 27 chương sách tràn đầy những câu chuyện hài hước và khơi gợi cảm hứng, những lời khuyên thông thái, cuốn sách là người bạn đồng hành đắc lực cho các bạn trẻ trên hành trình tìm kiếm giá trị của bản thân và khám phá những khả năng tiềm ẩn bên trong mình.

Advertisement

Cuốn sách này chứa đựng rất nhiều thông điệp quan trọng như việc chấp nhận bản thân, thực hiện sự thay đổi, và dũng cảm theo đuổi mục tiêu của mình. Nó cung cấp cho độc giả những công cụ cần thiết để hành động, thay đổi tư duy, và cuối cùng là thay đổi cuộc sống của mình.

Bạn sẽ không chỉ đọc và cảm nhận sự thay đổi trong cuốn sách này, mà bạn còn được trải nghiệm và thực hành nó trong cuộc sống thực tế. Đây là cuốn sách chắc chắn bạn phải có trong túi trước khi bắt đầu chuyến hành trình tuyệt vời của cuộc sống và biến những ước mơ của bạn trở thành hiện thực.

Nguoi tra anh 4

Sách Đời ném ta chanh, xử nhanh bằng đường: Cuộc đời là những chọn lựa. Ảnh: NH.

Đời ném ta chanh, xử nhanh bằng đường: Cuộc đời là những chọn lựa

Trong cuốn sách này, tác giả Zack Friedman đã chứng minh mỗi người đều mang trong mình một sự vĩ đại, hay nói cách khác là bản thể tốt nhất của mình, và nó vẫn đang say ngủ. Để đánh thức sự vĩ đại trong mình, điều cần làm là bật lên “năm chiếc công tắc nội tại”. Và việc của bạn là lựa chọn, lựa chọn bật lên năm chiếc công tắc ấy và lựa chọn sống Cuộc đời Xám nhạt hay Cuộc đời Rực rỡ.

Trước tiên, chúng ta hãy gặp những người sống Cuộc đời Xám nhạt, đó là Người hay viện cớ, Người luôn chấp nhận, và Người chạy theo thay đổi. Họ là những người không thể bước qua Chiếc hố sâu mang tên Không thể và lựa chọn cho mình một cuộc đời ít niềm vui. Nhưng còn có người thứ tư, Người dám đổi mới, là người đã chọn sống đời rực rỡ, chọn pha nước chanh ngọt mát từ quả chanh chua mà cuộc đời ném cho mình.

Cuốn sách này sẽ hướng dẫn bạn cách trở thành Người dám đổi mới và điều đó không hề khó khăn. Người dám đổi mới chính là người đã chọn sống đời rực rỡ, chọn pha nước chanh ngọt mát từ quả chanh chua mà cuộc đời ném cho mình. Điều đầu tiên bạn cần làm là tái định vị tư duy để bật lên cho mình từng chiếc công tắc và nhìn cuộc sống dưới một con mắt khác. Sau đó, hãy lựa chọn đổi mới để thay đổi từng khía cạnh trong cuộc sống để hạnh phúc hơn và thành công hơn.

Advertisement

Nguồn: https://zingnews.vn/giup-nguoi-tre-lam-chu-ban-than-song-mot-tuoi-thanh-xuan-that-y-nghia-post1446547.html

Tiếp tục đọc

Xu hướng